Thursday, January 16, 2014

Бурхны шашны тэнгэр, газрын монгол англи нэр

Тэнгэр нэрийн орон                                      the Realm of the Gods

Сугавадын орон                                            Sukhavati, the Western Paradise
Цогт тэнгэрийн орон                                   Tushita, the ‘Joyful Heaven’
Ялгуусан орон 
Төгс баясгалангийн тэнгэрийн орон   
Гучин гурван тэнгэрийн орон                    Trayastrimsa, the ‘Abode of the Gods of the Thirty-tree                                                                                     Realms
Хурмастын орд харш                                    the Palace of the great god Indra
Маш ялгуусан сайн балгас                           the Excellent Mansion of Victory
Байлдаанаас хагацсан тэнгэрийн орон      Yama the ‘Heavenly Abode that is Free from Strife’
Хувилган баясагчийн тэнгэрийн орон       Nirmanarati, the ‘Heavenly Abode of Manifest Happiness’
Бусдын хувилгасныг эдлэгч                        Parinirmitavashavartin, the ‘Heavenly Abode of Those who 
     тэнгэрийн орон                                            Overpower the Manifestations of Others’
Хүслийн орон                                               the Sphere of Desires
Дүрст орон                                                    the Sphere of Form
Дүрсгүй орон                                                the Sphere of Formlessness
Агнистын орон                                             the Realm of Akanishta
Тамын орон                                                   the Hell realms
Аюуш тамын орон                                        the Hell of Ceaseless Torment
Бирдийн орон                                               the Animal realm
Хүний орон                                                   the Human realm
Асурын орон                                                 the Realm of Demigods
Асурын Авхуй балгад                                   the cities of the demigods
Хязгаарын тив                                               the Continent of South
  Удаяана, Алтан тив                                      the subcontinent s  of Oddiyana and Suvarnadvipa
  Сэнгалагийн тив, Сар тив                           the two islands of Singhala and Chandradvipa
Бадамт далай                                                Lake of Lotuses
Odang далай                                                  the Lake on Otang, the ‘Plain of Milk’
Цэнгэлгээний долоон далай                       Seven Playful Oceans
Сүмэр уул                                                     Mt. Sumeru, King of Mountains
  ургахуй мөнгөн                                             eastern side of silver
  баруун биндэрьяа                                          the southern side of lapis lazuli
  шингэхүй бадмаараг                                      the western side of ruby
  зүүн алт                                                          the northern of gold
  Сүмэр уулын ургахуй зүгт Ургахуй              To the east of Mt. Sumeru lies the continent of  
  үлэмж биетийн тив, хоёр өчүүхэн тив         Purvavideha together with its two subcontinents,
  лүгээ сэлт цанж мэт дүртэй  буй.                  all which are shaped like halfmoons.
Сүмэр уулын баруун зүгт баруун                   To the south is the continent of Jambudvipa and its
  Замбуутив, хоёр өчүүхэн тив лүгээ сэлт       two subcontinents, which are shaped like shoulderblades.
   дал мэт дүртэй буй.                                         
Сүмэр уулын шингэхүй зүгт шингэхүй         To the west is the continent of Godaniya and its two 
  Үхэр эдлэгч тив, хоёр өчүүхэн тив лүгээ       subcontinents, all of which are round.
  сэлт төгрөг дүртэй буй.                                  
Сүмэр уулын зүүн зүгт зүүн Муу дуутын     To the north is the continent of Uttarakuru and its two
  тив, хоёр өчүүхэн тив лүгээ сэлт                    continents, all of which are square.
  дөрвөлжин дүртэй буй.                                  
Долоон алтан уул                                             seven golden mountains
Хүзүүвч мод баригч                                        Yugamdhara, the ‘Yoke’
Анцас баригч                                                    Ishadhara, the ‘Plough’
Сэндэн баригч                                                  Khadiraka, the Acacia
Үзэхүл үзэсгэлэнтэй                                        Sudarshana, ‘Beautiful to Behold’
Морины чих                                                     Ashvakarna, the ‘Horse’s Ear’
Маш сөгдөхүй                                                  Vinataka, ‘Subdued Form’
Хөвөө баригч                                                   Nemindhara, the ‘Rim’ 

Эдгээр нэрсийг Содномжалцангийн "Гэгээн толь" хэмээх судрыг Ойрадын бичгийн мэргэн Раднаабадраагийн монголчлон орчуулан найруулсан  болон 1996 онд M. Taylor, Lama Choedak Yuthor нарын англи хэлээр хэвлүүлсэн хоёр зохиолоос харьцуулан авав.

Wednesday, January 15, 2014

Гэгээн толь оршив (1 хэсэг)









О МА НИ ПАД МЭ ХУМ.


Хутагт нигүүлсэхүйн эзэнд сүслэн мөргөмүй. Амьтны эрэл хангахуй хэрэглэхүй хүсэл, гарахуй цог хоёр хөлтний эрхин эрдэм бүгдийн сан тэнгэр хүмүүний багш Шакъяагийн хаанд бие хэл сэтгэл гурваар сүслэн мөргөмүй.


Цаглашгүй мэдэхүй энэрэхүй нигүүлсэхүй маш дэлгэрснээр аль алинаар номхтгохуй хувилгаанаар Төвд орны амьтан нугуудыг боловсрон гэтлэхүй мөрт зохион үйлдэгч Нүдээр үзэгч эрхэт түүнд мөргөмүй.


Цаглашгүй буянаар жавхлантай бүтсэн хүний эзэн, олонд өргөгдсөний язгуур үндэслэсэн эрдэнэ бурам модон тэргүүтэн Энэтхэгийн Маш арилсан хааны үндсэн нугуудад мөргөмүй.


Балар харанхуй хязгаар хөшүүн Төвд орон энд дээд номын зул ихэд бадруулан Төвдийн албат амьтан нугуудыг буянд зохион үйлдэгч хувилгаан хаан түшмэл нугуудад мөргөмүй.


Тус амгалан гарахуй орон гурван сургуулийн чимгээр чимэн зарлиг хийгээд шастирын дуу орчуулан тодотгон үйлдэн, бурхны шашныг 10 зүгт дэлгэрүүлэн үйлдэгч, Мэргэн шидэт хэлмэрч бандида нугуудад мөргөмүй.


Хязгааргүй эрдэм сэтгэхүйн орноос нөгчин Нүдээр үзэгч хийгээд номын хаан эцэг өвгийн зохиолын тууж өнцгийн төдий хураасан үүнийг өөрийн оюун дордон зохион эс чадавч сүжигтэй төрөлхтөн шашны үндэслэлийг дурлагч нугууд дуршихуй энэлэхүй сүжиг цаглашгүй үүсгэх хийгээд чихний баясгалангийн хурим үйлдэхүйн тул би бичин үйлдмүй хэмээн өгүүлэв.


Тэр ч ертөнцийн орон энд сайн буян хийгээд тус амгалан бүгд гарахуй газар дэлхий бурхны шашин эрдэнэ мөн.


Тэр ч өргөжин дэлгэрэн үйлдэхүй шалтгаан Энэтхэг Төвдийн номын хаан бодьсадва нугуудын ач мөний тул тэдний тууж дэлгэрэн үйлдэн, Ялангуяа ч хязгаар хөшүүн цаст орон энд: сайтар дууссан бурхан багш тэр эш үзүүлсэн мэт.


Бодьсадва хутагт эрхин Нүдээр үзэгч тэр: аль алинаар номхтгохуй хувилгаанаар хамаг амьтны тонилсон бодийн мөрт зохион үйлдэн, ялангуяа хутагт түүний сэтгэлийн хувилгаан Ном тэтгэгч Шударга төлгөн хаан тэргүүтэн номын хаан эцэг өвөв улам өөд болсон нугууд, бурхны шашныг өргөжин дэлгэрүүлэн үйлдсэн тууж товчийн төдий нэгнийг номлохулаа сэтгэл бишрэн дамнал арилгахуйд ном гарахуй гарлага үүнийг сэтгэлд талбин үйлд.


Тэр ч урьд галав сав ертөнцийн орон энэ хязгааргүй хоосон огторгуй нэгэн буйд арван зүгээс хий хөдлөн инагш чинагш тулалцсанаар Сольцсон хий хэмээх мандал хөхөвтөр хоо өнгөтэй маш бат: зузаанаар зургаан сая нэг бум хийгээд өргөнөөр тоолшгүй нэгэн тогтов. Түүний дээр усны цогцод шүтсэн их далай гүнээр арван нэгэн бум хийгээд хорин мянган буй. Өргөнөөр арван хоёр бус хийгээд нэг гурван зуугийн дундуур лугаа таван бэрээ буй. Түүний дунд элдэв эрдэнээр бүтсэн уулын хаан Сүмэр уул нь тээрмийн хүйс мэт жавхлантай бүтсэн буй. Ургахуй мөнгөн, баруун биндэрьяа, шингэхүй бадмаараг, зүүн алтаар бүтсэн буй. Сүмэр уул тэр нь найман түмэн бэрээ далай дотор орон найман түмэн бэрээ дээр гарсан буй. Түүнд огоот хүрээлсэн долоон алтан уул нь: Хүзүүвч мод баригч дөрвөн түмэн бэрээ, Анцас баригч хоёр түмэн бэрээ, Сэндэн баригч нэг түмэн бэрээ, Үзэхүл үзэсгэлэнтэй таван мянган бэрээ, Морины чих хоёр мянга таван зуу, Маш сөгдөхүй мянга хоёр зуун тавь, Хөвөө баригч зургаан зуун хорин таван бэрээ буй. Тэдний үеэр Цэнгэлгээний долоон далай амуй. Сүмэр уулын хонгил дор Асурын Авхуй балгад буй. Сүмэр уулын дээр гучин гурван тэнгэрийн орон буй. Түүний дунд Хурмастын орд харш Маш ялгуусан сайн балгас элдэв эрдэнээр бүтсэн буй. Тэдний завсар завсарт Цэнгэлгээний долоон далай буй. Түүний дээр найман түмэн бэрээ гарсанд Байлдаанаас хагацсан тэнгэрийн орон буй. Түүний дээр нэг бум зургаан түмэн бэрээ гарсанд Төгс баясгалангийн тэнгэрийн орон буй. Түүний дээр гурван бум хоёр түмэн бэрээ гарсанд Хувилган баясагчийн тэнгэрийн орон буй. Түүний дээр зургаан бум дөрвөн түмэн бэрээ гарсанд Бусдын хувилгасныг эдлэгч тэнгэрийн орон буй. Түүнээс дорогш Хүслийн оротон буй. Түүний дээр Дүрст орон хийгээд Дүрсгүй орон тэргүүтэн Тэнгэрийн орон нугууд ч суварганы үе мэт буй. Тэдний өндөр богино хийгээд бэрээ насны хэмжээ хийгээд биеийн хэмжээ эдлэхүйн жаргалангийн хэмжээ ямар буй нугууд Илэрхий санд тодорхой буй.

 Тод үсгээс кирил үсэгт буулгав. 2013 он.